Η παλαιά σιδηροδρομική γραμμή Πλαταμώνα και ο ομώνυμος σιδηροδρομικός σταθμός κατασκευάστηκαν το 1914 - 1915 από την γαλλική κατασκευαστική εταιρεία «Société de Construction des Batignolles», δυνάμει του Νόμου 163/1914 ως τμήμα της ενωτικής σιδηροδρομικής γραμμής Παπαπουλίου Λάρισας – Πλατέως Ημαθίας. «Τα ακίνητα για την κατασκευήν της σιδηροδρομικής γραμμής Παπαπουλίου - Πλατέως εις την περιοχήν του αγροκτήματος "Πλαταμών" απηλλοτριώθησαν υπό του Δημοσίου δια της υπ’ αριθ. 102139/27.7.1915 πράξεως του Υπουργού Συγκοινωνίας» κατ’ απόλυτη εφαρμογή της τότε ισχύουσας νομοθεσίας και δυνάμει του αρ. 4 του Ν.Δ. 674/1970 όλη η παλαιά γραμμή Πλαταμώνα αποτελεί μέχρι και σήμερα αδιαμφισβήτητη περιουσία του ΟΣΕ και μόνο αυτού.
Την 13η Ιανουαρίου του 2004 εγκαινιάστηκε από τον τότε πρωθυπουργό η νέα διπλή γραμμή υψηλών ταχυτήτων στο τμήμα «Ευαγγελισμός Λάρισας – Λεπτοκαρυά Πιερίας», η οποία αφενός λόγω τεταμένης χάραξης και αφετέρου λόγω έλλειψης χώρου για την στρώση διπλής γραμμής υψηλών ταχυτήτων εντός του οικισμού παρακάμπτει πλήρως τον Πλαταμώνα διερχόμενη από αυτόν με νέα σήραγγα μήκους 4,183 χιλιομέτρων. Έκτοτε η παλαιά σιδηροδρομική γραμμή Πλαταμώνα αποτελεί διακλάδωση της κύριας γραμμής Πειραιώς – Θεσσαλονίκης με αφετηρία της την 5η γραμμή του Σ.Σ. Νέων Πόρων.
Από το έτος 2005 με την Υπουργική Απόφαση ΥΠΠΟ/ΔΙΝΣΑΚ/7196/195/25.02.05 (ΦΕΚ 358/Β’/21.03.2005) έχουν χαρακτηριστεί σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 3028/2002 :
1. ως «ιστορικός τόπος» η παλαιά σιδηροδρομική γραμμή του Πλαταμώνα Πιερίας στα όρια απαλλοτρίωσης του Ο.Σ.Ε.
2. ως «μνημεία» το σύνολο των κτιρίων που συνθέτουν τον παλαιό Σ.Σ. Πλαταμώνα (συμπεριλαμβανομένου και του υδατόπυργου)
3. ως «μνημεία» η σήραγγα και η ανοιχτή γαλαρία στη βάση του βράχου του Κάστρου Πλαταμώνα μήκους 185 μ. και 51 μ. αντίστοιχα και τα γεφύρια που κατασκευάσθηκαν για τις ανάγκες λειτουργίας της γραμμής
4. ως «μνημεία» οι πύργοι και τα πολυβολεία που οικοδομήθηκαν κατά την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου για τις ανάγκες φύλαξης της σιδηροδρομικής γραμμής
5. ως «μνημεία» ο μηχανολογικός εξοπλισμός της σιδηροδρομικής γραμμής, που περιλαμβάνει γερανό ύδρευσης για τον ανεφοδιασμό των ατμομηχανών, σηματοδότες, πλάστιγγα, μηχανισμό ρύθμισης σημαφόρων.
Ακολούθως κατά το έτος 2008 η προρρηθείσα αλλαγή τροχιάς από/προς την παλαιά γραμμή Πλαταμώνα αναβαθμίστηκε σε σηματοδοτούμενη και τηλεδιοικούμενη στα πλαίσια του έργου «Ολοκλήρωση συστήματος σηματοδότησης – τηλεδιοίκησης και τηλεπικοινωνιών στο τμήμα Νέοι Πόροι - Λεπτοκαρυά», προκειμένου η παλαιά σιδηροδρομική γραμμή Πλαταμώνα να μην αποκοπεί από το κύριο δίκτυο (ΕΡΓΟΣΕ Α.Δ. 289). Η διενέργεια δημοπράτησης έγινε την 15/06/2006, η σχετική σύμβαση υπογράφτηκε την 25/10/2006 και η υλοποίηση ολοκληρώθηκε τον Απρίλιο του 2008. Το έργο κόστισε 5.963.610 € συγχρηματοδοτήθηκε κατά ποσοστό 50% από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και κατά ποσοστό 50% από το πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων στα πλαίσια του Γ’ Κ.Π.Σ., Μέτρο 2.5 του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Σιδηρόδρομοι, Αεροδρόμια, Αστικές Συγκοινωνίες» (Ε.Π. Σ.Α.Α.Σ). Συγκεκριμένα για την ασφαλή είσοδο/έξοδο συρμών στην/από την παλαιά γραμμή Πλαταμώνα τοποθετήθηκε σύστημα σηματοδότησης με τα ακόλουθα συνολικά τεχνικά χαρακτηριστικά:
• Αμφίδρομη σηματοδότηση επί της παλαιάς και της νέας γραμμής με φωτοσήματα ακολουθίας
• Σύστημα σηματοδότησης επί της παλαιάς και της νέας γραμμής με τεχνολογία Relay Interlocking.
• Σύστημα ανίχνευσης επί της παλαιάς και της νέας γραμμής αμαξοστοιχιών με κυκλώματα γραμμής ακουστικών συχνοτήτων.
Αποτελεί κοινή παραδοχή ότι η παλαιά σιδηροδρομική γραμμή Πλαταμώνα συγκεντρώνει όλες τις ακόλουθες δυνατότητες αξιοποίησης :
• μπορεί να αξιοποιηθεί ως τοπικός προαστιακός σιδηρόδρομος (είτε αυτοτελής για την εξυπηρέτηση της ευρύτερης περιοχής του ιστορικού Πλαταμώνα, είτε ως συμπληρωματικός βραχίονας του ήδη λειτουργούντος Προαστιακού Σιδηροδρόμου Λάρισας - Θεσσαλονίκης),
• μπορεί να εξυπηρετήσει τις υφιστάμενες ισχυρές τοπικές αιχμές της τουριστικής - παραθεριστικής περιόδου,
• μπορεί να αξιοποιηθεί ως τουριστικός - μουσειακός σιδηρόδρομος (σιδηρόδρομος αναψυχής), ιδίως κατά την περίοδο εκτός αιχμής της τουριστικής - παραθεριστικής περιόδου,
• ως υποδομή, επιδομή και δουλεία, επιβάλλεται να διατηρηθεί, για λόγους ανεξάρτητους από την ανάγκη εξασφάλισης τακτικής καθημερινής ή τακτικής περιοδικής σιδηροδρομικής εκμετάλλευσης σε εμπορική βάση (επιβατικής-συγκοινωνιακής, επιβατικής-τουριστικής, εμπορευματικής). Η διατήρηση της γραμμής υπαγορεύεται από λόγους στρατιωτικούς, αντιμετώπισης εκτάκτων αναγκών (π.χ. εφεδρική λειτουργία σε περίπτωση καταστροφής του αντίστοιχου τμήματος της νέας ΣΓΥΤ, δηλαδή στο δύσκολο τεχνικό έργο της νέας μεγάλης σήραγγας Πλαταμώνα), και τέλος από λόγους που σχετίζονται με την κήρυξη της εν λόγω γραμμής ως εθνικό διατηρητέο μνημείο από το Υπουργείο Πολιτισμού. Συμπληρωματικά αναφέρεται ότι έχει προηγηθεί κατά το παρελθόν επικοινωνία μας και με την Υπηρεσία ΠΣΕΑ του ΟΣΕ και με τα αρμόδια Επιτελικά Γραφεία του Γενικού Επιτελείου Στρατού.
Την επαναλειτουργία της παλαιάς σιδηροδρομικής γραμμής υιοθετούν μέσω μελετών τους και φορείς ευρύτερης κλίμακας, όπως το Υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών & Δικτύων, το τέως Υπουργείο Μακεδονίας - Θράκης, η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, ο ΟΣΕ, ο Οργανισμός Ρυθμιστικού Σχεδίου και Προστασίας Περιβάλλοντος Θεσσαλονίκης, το Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος και το Συμβούλιο Αστικών Συγκοινωνιών Θεσσαλονίκης.
Αξιοσημείωτο είναι ότι η επαναλειτουργία της παλαιάς γραμμής προβλέπεται και από το ισχύον «Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού & Αειφόρου Ανάπτυξης» (ΦΕΚ 151/Α.Α.Π./13-04-2009) και συγκεκριμένα στην ενότητα «Α.2.4. - Σιδηροδρομικό δίκτυο & Υπηρεσίες» δίδονται μεταξύ άλλων οι ακόλουθες κατευθύνσεις :
[...]
ε. Επέκταση και αναβάθμιση των υφιστάμενων υπηρεσιών σιδηρόδρομου προαστιακού τύπου στις παρακάτω περιοχές:
[...]
- Μητροπολιτική Περιοχή Θεσσαλονίκης (έως Κατερίνη-Πλαταμώνα, […])
[...]
ζ. Κατασκευή νέων ή ανακατασκευή παλαιών σιδηροδρομικών γραμμών περιορισμένης κλίμακας και απόδοσή τους σε τουριστική χρήση.
Οι διατάξεις του Εθνικού Χωροταξικού που συντάχθηκε το 2009 δεν αφήνουν καμία αμφιβολία για την πρόθεση του Νομοθέτη περί επαναλειτουργίας, καθώς αναγράφεται με σαφήνεια ο Πλαταμώνας ως προορισμός του Προαστιακού της Θεσσαλονίκης, καίτοι από το 2004 δεν αποτελεί τμήμα της κύριας γραμμής και ο πλησιέστερος νέος σταθμός είναι στους Νέους Πόρους Πιερίας. Άλλωστε δεν πρέπει να παραβλέπουμε ότι η παλαιά σιδηροδρομική γραμμή Πλαταμώνα είναι ενταγμένη και στον επίσημο «Χάρτη Πορείας του Προαστιακού Σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης» (ΟΣΕ & ΣΑΣΘ) και συγκεκριμένα περιλαμβάνεται στην γραμμή Νο 5 η οποία προβλέπεται να λειτουργεί κατά το σύνολο κάθε καλοκαιριού, ώστε να τροφοδοτεί με τουρίστες τα παραλιακά θέρετρα της Πιερίας και την Κοιλάδα των Τεμπών, μέρη τα οποία παρέκαμψε η νέα γραμμή υψηλών ταχυτήτων.
Επίσης ολόκληρη η παλαιά σιδηροδρομική γραμμή Πλαταμώνα έχει ενταχθεί στο «Μητρώο ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς» του ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Επιτροπής για τη Διατήρηση της Βιομηχανικής Κληρονομιάς (TICCIH), μια πρωτοβουλία υπό την αιγίδα του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, του Ιόνιου Πανεπιστημίου, του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς και του Δημοτικού Κέντρου Ιστορίας Βόλου. Ταυτόχρονα το πρόγραμμα "Μνημεία υπό Απειλή" του Ιδρύματος Σταύρου Νιάρχου, του Ιδρύματος Α. Γ. Λεβέντη και της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος & Πολιτισμού έχει ήδη αναγνωρίσει ολόκληρη την παλαιά σιδηροδρομική γραμμή Πλαταμώνα ως σημαντικό μνημείο που κινδυνεύει και μάλιστα κατά το τρέχον διάστημα αποτελεί το «επίκαιρο μνημείο» της οικείας ιστοσελίδας .
Σήμερα σύμφωνα και με την ισχύουσα Δήλωση Δικτύου του ΟΣΕ , η παλαιά σιδηροδρομική γραμμή Πλαταμώνα αποτελεί «ενεργό δίκτυο υπό προσωρινή αναστολή κυκλοφορίας». Κατόπιν αυτού του γεγονότος και σύμφωνα με το Ν. 3891/2010 (ΦΕΚ 188/Α’/04-11-2010) ο ΟΣΕ οφείλει αφενός να διενεργεί τις απαραίτητες εργασίες συντήρησης και επισκευής προκειμένου να είναι δυνατή η διενέργεια σιδηροδρομικών μεταφορών και αφετέρου να λαμβάνει ιδιαίτερη μέριμνα για τη φύλαξη των εγκαταστάσεων και του εξοπλισμού, προκειμένου να διαφυλαχθεί η αρτιότητα του σιδηροδρομικού συστήματος και να αποφεύγονται τυχόν καταπατήσεις των ακινήτων, έτσι ώστε να είναι ευχερής η διενέργεια σιδηροδρομικών μεταφορών και η εξασφάλιση της κυκλοφορίας των συρμών σύμφωνα με τις υφιστάμενες εθνικές και κοινοτικές προδιαγραφές, κανόνες και νομοθεσία (δηλαδή επαναφορά στην κατηγορία του ενεργού δικτύου).
