Με το τραίνο ταξιδεύεις, δεν μεταφέρεσαι

«… Ο Σιδηρόδρομος όχι μόνο δεν πλήγωσε τη φύση, αλλά βρέθηκε σαν ένα στοιχείο ομορφιάς στον όμορφο κόσμο της …».
Κωστής Παλαμάς

Κυριακή 31 Δεκεμβρίου 2006

Μουσειακός Σιδηρόδρομος Τεμπών Λάρισας

Μια σύντομη παρουσίαση του Μουσειακού Σιδηροδρόμου της κοιλάδας των Τεμπών.


Η παλαιά παραποτάμια γραμμή Ευαγγελισμός - Τέμπη - Αγία Παρασκευή - Ραψάνη έχει μήκος 12 χλμ. Από τις αρχές του 2004 μετά την ολοκλήρωση της νέας σήραγγας Τεμπών η παλαιά γραμμή αποτελεί μουσειακό - τουριστικό σιδηρόδρομο. 


Το Πολιτιστικό Κέντρο Σιδηροδρομικών περιοχής Λάρισας και ο Σύλλογος Φίλων του Σιδηροδρόμου Λάρισας ενεργοποιήθηκαν ήδη από το 2000 και συνεργάστηκαν με τους τοπικούς Δήμους για την διατήρηση της γραμμής.


Τον Ιούλιο του 2006 ξεκίνησαν πανηγυρικά τα πρώτα δρομολόγια. Η προσπάθειά βρήκε εξ αρχής μεγάλη ανταπόκριση. Το εγχείρημα είναι εθελοντικό και ως μηχανοδηγοί εργάζονται εθελοντικά σιδηροδρομικοί πέραν του ωραρίου τους. 


Το τροχαίο υλικό είναι επίσημα ταξινομημένο στον Ο.Σ.Ε. και περιλαμβάνει την δρεζίνα Δ3 (κατασκευής 1930) του Γενικού Επιθεωρητή Σιδηροδρόμων των Σ.Ε.Κ. και έναν συρμό τριών δρεζινών σειράς ΜΒ, ειδικά διαμορφωμένο για ξενάγηση τουριστών. 


Επίσης είναι υπό αναπαλαίωση άλλες δέκα ιστορικές δρεζίνες, ώστε να μπορέσουν να τεθούν σε κυκλοφορία.  Το Πολιτιστικό Κέντρο Σιδηροδρομικών περιοχής Λάρισας και ο Σύλλογος Φίλων του Σιδηροδρόμου Λάρισας  στεγάζονται στο ισόγειο του Σ.Σ. Τεμπών και μαζί με το περιβαλλοντικό σωματείο "Δρυάς", που δραστηριοποιείται εκεί, αναπαλαιώνουν όλο το σύμπλεγμα του Σ.Σ. Τεμπών. 


Σε επόμενη φάση θα δημιουργηθεί εκεί το πρώτο Μουσείο Δρεζινών στην Ελλάδα. Ο Ο.Σ.Ε. προς το παρόν δρα υποστηρικτικά και γίνονται προσπάθειες για να ξεκινήσουν τακτικά δρομολόγια, όπως στο Πήλιο.


Στο πρώτο δρομολόγιο ξεναγήθηκαν πολλές από τις Αρχές της Λάρισας, ενώ τον Οκτώβριο του 2006 ξεναγήθηκε και ο Λαρισαίος Υπουργός ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. κ. Γιώργος Σουφλιάς.


Ταυτόχρονα γίνονται προσπάθειες διάσωσης της παράκτιας γραμμής Πλαταμώνα. Σκοπός είναι να δημιουργηθούν Μουσειακός Σιδηρόδρομος και Σιδηροδρομικό Πάρκο στον παλαιό διατηρητέο σταθμό. Η γραμμή και ο σταθμός προστατεύονται με Υπουργική Απόφαση από το 2005.
_______________________



ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ


Επικεφαλής πρωτοβουλίας πολιτών για την διάσωση και επαναλειτουργία
της παλαιάς σιδηροδρομικής γραμμής Πλαταμώνα Πιερίας


Γιατί…
Με το τραίνο ταξιδεύεις, δεν μεταφέρεσαι

Τετάρτη 9 Αυγούστου 2006

Αξιοποίηση σιδηροδρομικών γραμμών Πλαταμώνα Πιερίας & Τεμπών Λάρισας

Προς ενημέρωση παραθέτουμε κατωτέρω το κείμενο επιστολής μας προς τους αρμόδιους φορείς.



Από τις 12 Ιανουαρίου 2004 ο Ο.Σ.Ε. έθεσε σε πλήρη λειτουργία τη νέα διπλή γραμμή υψηλών ταχυτήτων στο τμήμα Ευαγγελισμός Λάρισας – Λεπτοκαρυά Πιερίας. Ως επακόλουθο αυτού καταργήθηκε η διέλευση συρμών από την παλαιά χάραξη μέσα από την κοιλάδα των Τεμπών και την ακτή Πλαταμώνα.

Σύμφωνα με την παλαιά χιλιομέτρηση με αρχή τον Σ.Σ. Πειραιά οι δύο αυτές διαδρομές αντιστοιχούν στις Χ.Θ. 374 έως 387,445 (Ευαγγελισμός - Ραψάνη) και Χ.Θ. 399 – 403 περίπου (Νέοι Πόροι – Πλαταμών - Παντελεήμων). Πρόκειται για δύο από τις ομορφότερες διαδρομές του ελληνικού δικτύου, όπως αναγνωρίζεται στην επίσημη ιστοσελίδα του Ο.Σ.Ε. (http://www.ose.gr/, Μενού «Ανάπτυξη», Υπομενού «Στρατηγικές δράσεις», Επιλογή «Τουριστικές διαδρομές») και σε ανάλογο άρθρο του περιοδικού «Διαδρομές με τρένο». Εξ’ άλλου πολλάκις χρησιμοποιήθηκαν φωτογραφίες από αυτά τα σημεία για διαφημιστικές καμπάνιες του Ο.Σ.Ε. Μέχρι και σήμερα είναι αναρτημένη αφίσα με τη γραμμή του Πλαταμώνα εντός των εκδοτηρίων του Ν.Ε.Σ.Θεσσαλονίκης με το μήνυμα «Ανακαλύψτε την Ελλάδα με το τρένο – Discover Greece by train». Στον ίδιο σταθμό υπήρχε μέχρι την ανακατασκευή του έτους 2007 και κάδρο με ασπρόμαυρη αφίσα από την γραμμή του Πλαταμώνα στον διάδρομο που οδηγεί στις αποβάθρες των επιβατών.


§1. Κοιλάδα Τεμπών Λάρισας (Γραμμή Ευαγγελισμός-Ραψάνη)


Η προαναφερθείσα γραμμή της Κοιλάδας των Τεμπών περιλαμβάνει τον Σ.Σ. Τεμπών (Χ.Θ. 378,784) στη νότια είσοδο της κοιλάδας, την Σ.Στάση της Αγίας Παρασκευής (Χ.Θ. 384) στο μέσον της κοιλάδας και τον Σ.Σ. Ραψάνης στο βόρειο άκρο της κοιλάδας (Χ.Θ. 387,445 – βρίσκεται επί της νέας χάραξης και σήμερα χρησιμοποιείται ως στάση).

Μετά την Σ.Στάση Ευαγγελισμού (Χ.Θ. 374 – Υψόμετρο 50,00 μ) αποκλίνει η παλαιά από τη νέα χάραξη με τέτοιο τρόπο ώστε να παρέχεται μεγάλη ευκολία για την ολιγοδάπανη τοποθέτηση αλλαγής τροχιάς. Έπεται η παλαιά γέφυρα του Πηνειού Ποταμού (Χ.Θ. 377,783 έως Χ.Θ. 377,903 – Υψόμετρο 27,00 μ), σχεδόν παράλληλη προς τη νέα. Πρόκειται για γέφυρα συνεχή, μεταλλική, δικτυωτή, με τρία ανοίγματα 36,2μ – 48,3μ. – 36,2μ. με γραμμή στην κάτω διάβαση. Στηρίζεται σε δύο λιθόκτιστα ακρόβαθρα και δύο μεσόβαθρα, επίσης λιθόκτιστα. Έχει ολικό μήκος 120μ. και η απόσταση των ζευκτών από τη μέση στάθμη του νερού είναι 8μ.. Ακολουθεί ο Σ.Σ. Τεμπών (Χ.Θ. 378,784 – Υψόμετρο 25,44 μ), κτήριο σταθμού Γ’ τάξεως κεραμοσκεπές, με κατοικία σταθμάρχη στον άνω όροφο, υπόστεγο στο ισόγειο, αποθήκη και καλαίσθητα βοηθητικά κτήρια. Στη συνέχεια ακολουθεί εγκαταλειμμένο ορυχείο σκύρων γραμμής και μετά η παλαιά σήραγγα (Χ.Θ. 383,683 έως Χ.Θ. 383,844 – Υψόμετρο 25,40 μ) με συνολικό μήκος 161 μέτρων. Πρόκειται για σήραγγα τύπου C εντός συμπαγούς σχιστόλιθου. Στο βόρειο άκρο της σήραγγας βρίσκεται η στάση της Αγίας Παρασκευής (Χ.Θ. 384 – Υψόμετρο 21,40 μ), κτήριο ισόγειο, κεραμοσκεπές με μεταλλικό υπόστεγο, η οποία εξυπηρετούσε το εκεί Ιερό Προσκύνημα, πανελληνίως γνωστό. Αξίζει να σημειωθεί ότι το αγίασμα ανευρέθη από σιδηροδρομικούς εργάτες του Λαρισαϊκού Σιδηροδρόμου κατά τη διάρκεια εργασιών για τη διάνοιξη της σήραγγας. Αφού η γραμμή διέλθει κάτω από την οδική γέφυρα των Τεμπών συγκλίνει με τη νέα χάραξη πριν τον Σ.Σ. Ραψάνης (Χ.Θ. 387,445 – Υψόμετρο 14,40 μ. / Χ.Θ. 381_Χιλιομέτρηση νέας γραμμής), ώστε με την κατασκευή μιας μικρής γέφυρας να παρέχεται η δυνατότητα για την κατασκευή αλλαγής τροχιάς. Όλη η διαδρομή είναι παράλληλη με τον ρου του Πηνειού Ποταμού.


Να σημειωθεί ότι το Πολιτιστικό Κέντρο Σιδηροδρομικών περιοχής Λάρισας (Π.Κ.Σ.Λ.) από κοινού με τον Σύλλογο Φίλων του Σιδηροδρόμου Λάρισας (Σ.Φ.Σ.Λ.) έχουν αναπαλαιώσει το ισόγειο του Σ.Σ. Τεμπών και έχουν ανακατασκευάσει και χρησιμοποιούν την δρεζίνα Δ-3, υπηρεσιακό όχημα του Γενικού Επιθεωρητή Σιδηροδρόμων των Σ.Ε.Κ., κατασκευής 1927 και συρμό τριών δρεζινών με επικεφαλής την δρεζίνα ΜΒ-351. Με την Δ-3 έγινε η πρώτη διαδρομή στη γραμμή των Τεμπών την 17η Ιουλίου 2006, μετά από περίπου 3 χρόνια εγκατάλειψης, αφού προηγήθηκαν εργασίες συντήρησης από το Γ’ Τμήμα Γραμμής του Ο.Σ.Ε.. Έκτοτε εκτελούνται κατά διαστήματα δωρεάν εκδρομικά δρομολόγια από το Π.Κ.Σ.Λ. Το περιβαλλοντικό σωματείο «ΔΡΥΑΣ» αναπαλαιώνει και χρησιμοποιεί τα υπόλοιπα κτίρια του Σ.Σ., δημιούργησε ένα μικρό παραποτάμιο θέατρο δίπλα στην αποθήκη του Σ.Σ. Τεμπών και επιδίδεται σε διάφορες περιβαλλοντικές δραστηριότητες. Επίσης έμπροσθεν του Σ.Σ. Αγίας Παρασκευής είναι η αποβάθρα στην οποία δένει το νέο ποταμόπλοιο «Αγία Παρασκευή», το οποίο εκτελεί τουριστικά δρομολόγια εντός της κοιλάδας σε μήκος 4,5 χιλιομέτρων. Έτσι προσφέρεται μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για συνεργασία των δύο μέσων.


Την 30-10-2006 ο Λαρισαίος Υπουργός ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. κ. Γ. Σουφλιάς εγκαινίασε τα τρία αναπαλαιωμένα πέτρινα κτίσματα του Σιδηροδρομικού Σταθμού Τεμπών. Κι αυτό έπειτα από προσπάθειες του περιβαλλοντικού σωματείου «Δρυάς», που με τη βοήθεια και στήριξη των «Φίλων του Πηνειού», του Συλλόγου Φίλων του Σιδηροδρόμου Λάρισας, των τοπικών Ο.Τ.Α. και ανήσυχων συμπολιτών, αλλά και την αποφασιστική συμβολή κρατικών φορέων, κατόρθωσαν να ολοκληρώσουν αυτό που έμοιαζε ακατόρθωτο: Να δημιουργήσουν μια ποιοτική κυψέλη πολιτισμού, ευαισθησίας και οικολογικής συνείδησης, μέσω του Κέντρου Ενημέρωσης για τον Πολιτισμό και το Περιβάλλον στα Τέμπη.


Η παλαιά γραμμή των Τεμπών κατασκευάστηκε το 1909 και την εκμεταλλεύτηκε αρχικά η Εταιρεία Ελληνικών Σιδηροδρόμων Πειραιώς - Δεμερλί (Παλαιοφαρσάλου) - Συνόρων (Ε.Ε.Σ. - Π.Δ.Σ.), μετέπειτα Σ.Ε.Κ. – Ο.Σ.Ε..


§ 2. Σ.Σ. Πλαταμώνα – (Παράκτια σιδ/κή γραμμή Πλαταμώνα)


Εντός του νέου Σ.Σ. Νέων Πόρων Πιερίας (Χ.Θ. 392 - Χιλιομέτρηση νέας γραμμής) υπάρχει ήδη η διασταύρωση της 5ης γραμμής η οποία οδηγεί στην παλαιά γραμμή Πλαταμώνα. Το κτήριο του Σ.Σ. Πλαταμώνα (Χ.Θ. 401,610 – Υψόμετρο 7,10 μ.) είναι Γ’ τάξεως, διώροφο, κεραμοσκεπές με υπόστεγο στο ισόγειο & ενδιαίτημα του σταθμάρχη στον όροφο. Διαθέτει αποθήκη, υδατόπυργο μεγάλης χωρητικότητας, τέσσερα πέτρινα ισόγεια κτίρια για την διαμονή του προσωπικού, τρεις γραμμές και μία μόρτα. Βρίσκεται σε παραθαλάσσιο σημείο με πλήθος αιωνόβιων πλατανιών. Να σημειωθεί ότι είχε επιβατική κίνηση χιλιάδων ατόμων ετησίως, καθώς ο σιδηρόδρομος ήταν μέχρι τέλους το δημοφιλέστερο μέσο μεταφοράς, των Λαρισαίων και όχι μόνο, προς το δημοφιλές αυτό τουριστικό θέρετρο. Η γραμμή συνεχίζει «αγκαλιάζοντας» την θάλασσα σε ένα μαγευτικό τοπίο με πλούσια βλάστηση. Στη συνέχεια διέρχεται μέσα από σήραγγα κάτω από το Κάστρο του Πλαταμώνα και μετά την ανοιχτή γαλαρία συγκλίνει με τη νέα χάραξη στην τοποθεσία Παραλία Αγίου Παντελεήμονα Πιερίας (βόρεια έξοδος νέας σήραγγας Πλαταμώνα). Και σ’ αυτό το σημείο οι χαράξεις συγκλίνουν τόσο κοντά, ώστε να παρέχεται μεγάλη ευκολία για την ολιγοδάπανη κατασκευή αλλαγής τροχιάς.

Η γραμμή του Πλαταμώνα κατασκευάστηκε το 1916 και ήταν στην αρχή της ενωτικής γραμμής Παπαπουλίου Λάρισας – Πλατέος Ημαθίας (Χ.Θ. 394,026 – 482,567). Η γραμμή αυτή σύνδεσε τον Λαρισαϊκό Σιδηρόδρομο με το δίκτυο της S.M. (Chemins de fer de Salonique à Monastir) στην Μακεδονία και κατ’ επέκταση σύνδεσε σιδηροδρομικά την πρωτεύουσα με την υπόλοιπή Ευρώπη. Επίσης μετά τη Μάχη του Πλαταμώνα (15-16 Απριλίου 1941) τα γερμανικά στρατεύματα προέλασαν προς νότο μέσω του διαδρόμου των γραμμών Πλαταμώνα & Τεμπών. Αποδεικνύεται έτσι και η ιδιαίτερη ιστορική σημασία της γραμμής πέρα από το φυσικό κάλλος.




ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ


Επικεφαλής πρωτοβουλίας πολιτών για την διάσωση και επαναλειτουργία
της παλαιάς σιδηροδρομικής γραμμής Πλαταμώνα Πιερίας